Avrupa Komisyonu, ürünlerin Avrupa pazarında yeniden kullanılma ve geri dönüştürülme olasılığını artırmak için ürün bileşenleri hakkında bilgi içeren bir ‘Dijital Ürün Pasaport Sistemi’ne doğru ilerlemektedir. AB pazarındaki ürünleri daha yeşil, daha döngüsel ve daha enerji verimli hale getirmeyi amaçlayan sürdürülebilir ürünler girişimi kapsamında, düzenleyici rejim kapsamında üretilen tüm ürünlere dijital ürün pasaportu verilecektir.
AB Döngüsel Ekonomi Eylem Planı‘nda yer alan sürdürülebilir ürünler girişiminin amacı, zararlı kimyasalların kullanımını azaltmak ve AB pazarındaki ürünlerin sürdürülebilir, dayanıklı, tekrar kullanılabilir, onarılabilir, geri dönüştürülebilir ve enerji verimliliğinin arttırılmasını sağlamaktır. Biyokütle, fosil yakıtlar, metaller ve mineraller gibi malzemelerin küresel tüketiminin de önümüzdeki 40 yılda ikiye katlanması ve 2050 yılına kadar yıllık atık üretiminin %70 artması beklenmektedir. Bu olumsuz imajı önlemek için Avrupa’nın sürdürülebilir ve dayanıklı ürünlere geçiş yapmaktan ve kaynak tüketimini azaltmaktan başka seçeneği kalmamıştır. Dijital ürün pasaport sistemi kullanmak, her ürünün yapısı hakkında en doğru bilgiyi sağlayarak, tedarik zincirindeki kullanıcıların ürünü yeniden kullanmasına veya ürünü bir atık bertaraf tesisinde doğru bir şekilde atmasına olanak tanımaktadır.
Dijital ürün pasaportu kapsamındaki sektörler ve ürünler; Ev aletleri, piller, BİT, moda, mobilya, çelik, çimento ve kimyasallar gibi yüksek etkili ara ürünlerdir. Sektör ve ürünler genelinde entegre edilen dijital ürün pasaportu, sürdürülebilir ürünleri teşvik eder, ekonomik oyuncular için yeni iş fırsatları yaratır, tüketicilerin sürdürülebilir seçimler yapmasına yardımcı olur. Bu sayede standartlara uygunluk sağlar.
Dijital ürün pasaportu; nasıl yapıldığını, hangi malzemelerin kullanıldığını, nasıl onarıldığını veya geri dönüştürüldüğünü asla bilemeyeceğiniz için genellikle atıkla sonuçlanan ürün ve malzemelerin değerini korumak için standart bilgiler sağlar. Dairesel, dayanıklı, yeniden kullanılabilir ve geri dönüştürülebilir ürünleri piyasada norm haline getiren standartların belirlenmesi, yeşillenme ile mücadelede kilit rol oynamaktadır. Dairesel ürünlerin pazarda daha yaygın hale gelmesine yardımcı olacak ve çok fazla yer ayırmanıza olanak sağlayacaktır. Dolayısıyla bu uygulama, 12. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi olan Sorumlu Üretim ve Tüketim‘e ulaşmaya yardımcı olacak önemli bir aracı göstermektedir. Avrupa Yeşil Anlaşması (The European Green Deal) kapsamında, AB pazarına ihracat yapmaya devam etmek için öncelikli alanlarımızın Ar-Ge araştırma ve dönüşümünü hızlandırması gerekmektedir.
dijital ürün pasaportu
Dijital Ürün Pasaportu Neden Önemlidir?
Moda ve hazır giyim sektörü, D.Ü.P. tanıtımının merkezi olacak. ‘Hızlı moda konsepti’ altı aylık sezon döngüsünü 15 güne indirdi ve bu sürdürülemez trendin çevresel etkisi yıkıcı oldu. AB’nin sürdürülebilir ve döngüsel tekstil stratejisi, moda markalarını dijital ürün pasaportunu ilk benimseyen markalar yapacak. Bundan dolayı moda markaları, hammadde seçimi, üretim, paketleme, tedarik zinciri yönetimi ve teknoloji altyapısının sistemlere adaptasyonu gibi konularda yaklaşımlarını değiştirecektir. Dijital ürün pasaportu girişiminden önce, Avrupa Birliği sürdürülebilirlik çabalarının ön saflarında yer alıyordu, ancak düzenlemeler öncelikle AB üye devletlerini etkiliyordu.
DPP girişimi, Avrupa pazarına ihracat yapmak isteyen tüm dünya markaları ile bu markalar için üretim yapan alt tedarikçiler ve hammadde üreticilerini etkileyecektir. Küresel tedarik zincirlerinin parçası olan tüm sektörlerin (madencilik ve pamuk endüstrisi gibi) operasyonlarını değiştirmesi gerekiyor. Dolayısıyla, ürünlerini AB pazarına sürmek isteyen tüm markalar, ürünlerine benzersiz bir dijital kimlik atamalı ve buna göre şeffaf veri iletimi için gerekli teknik önlemleri almalıdır. Avrupa Birliği içinde, DPP girişiminin başarısı Küresel Ürün Pasaportuna geçişin kaderini de belirleyecektir.
D.Ü.P. Nasıl İşleyecek, Çalışacak?
Teknik olarak, ürün etiketleme ve paketleme için QR kodlu etiketler, RFID çipleri veya her ikisinin bir kombinasyonu kullanılır. Dijital kayıtlar aslında bu etiketlerin içine gömülüdür. Dijital veriler, ürünün yaşam döngüsünün sonuna kadar erişilebilir durumda kalır. Bu kayıtlar, AB yetkilileri tarafından belirlenen merkezlerle paylaşılarak veri akışı şeffaf ve sürekli hale getiriliyor.
Son kullanıcılar veya idari personel, bir QR kodu veya RFID çipi, mobil ve endüstriyel cihaz ile tarandığında, belirli bir ürün için eksiksiz ve güncel bir ürün pasaportunun görüntülendiği çevrimiçi bir sayfaya yönlendirilmektedir. Fakat, bu veriler nasıl toplanır, nasıl yorumlanır ve nasıl iletilir? Öncelikle pasaport sistemi oluşturulması gerekmektedir. DPP konseptinin işe yaraması için şirketlerin, ürünleriyle ilgili tüm verileri AB’ye raporlamak ve bunu ek izlenebilirlik verileriyle birleştirmek için merkezi veri deposu kurması gerekir. Bir DPP uygulaması, üretilen ve dağıtılan ürünlerle ilgili tüm verileri yakalamak için teknik bir çözüm gerektirir.
Her fiziksel bileşene ve malzemeye benzersiz bir dijital kimlik (UID) atanarak, ürünle ilgili tüm sorunlar yakalanır. Bu sayede tedarik zinciri ve ürün yaşam döngüsü UID ile ilişkilendirilir. Bu benzersiz kimlik yaratılmasını sağlamaktadır. RFID etiketleri, web URL’lerine QR kodları veya her ikisinin bir kombinasyonu olarak entegrasyon sağlanmış olur. Bağlantıdaki veriler, ürünün DPP’sini görüntülemek ve ürüne erişmek için kullanılır. DPP üretimden sağ çıkar ve ürünün yaşam döngüsü boyunca güncellenir. Ayrıca bu sayede üretimde tekil ürün takibi de yapılmış olur.
DPP, tedarik zinciri bileşeni ve malzeme izlenebilirlik verilerini üretim verileriyle birleştirir ve her ürün alfanümerik bir tanımlayıcıyla etiketlenir. Bu tanımlayıcı, üretilen ürün veya ürün grubu başına benzersizdir. Getireceği faydalar oldukça fazla olduğu için pek çok kuruluş ve firma bu ihtiyacı bir fırsat olarak görmektedir. Bu hem markaları, hem alt tedarikçileri hem de hammadde üreticilerini etkileyen teknik bir konu olduğu için uyumlaştırma çalışmalarının hemen gün geçmeden başlanması yarar sağlayacaktır.
Ne Roller Üstlenecek?
Şu anda, tüm sera gazı emisyonlarının yaklaşık yarısı ve biyolojik çeşitlilik kaybının ve su kıtlığının %90’ından fazlası, kaynakların çıkarılması ve işlenmesi ile ilgilidir. 2050 yılına kadar net sıfır emisyon ve sıfır kirlilik hedefleyen Avrupa Birliği’nin (AB) temel önceliklerinden biri, aşırı tüketim ve atıkla mücadele için sürdürülebilir, uzun ömürlü ürünlere ve kaynak tüketimine geçiştir. Yaklaşan “Sürdürülebilir Ürünler Girişimi”nin bu konulara önemli bir ivme kazandırması beklenmektedir. AB Döngüsel Ekonomi Eylem Planı‘ndaki sürdürülebilir ürünler girişimi, zararlı kimyasalların kullanımını azaltmakta ve AB pazarındaki ürünleri sürdürülebilir, dayanıklı, yeniden kullanılabilir, onarılabilir, geri dönüştürülebilir ve enerji verimli hale getirmektedir. Tüm sürdürülebilirlik düzenlemelerinin temel taşı olarak kabul edilen Sürdürülebilir Ürünler Girişimi, ürün tasarımı için minimum kalite seviyelerinden minimum geri dönüştürülmüş içeriğe kadar gereklilikleri belirlediğini söylüyor. Bu gereksinimlerin, malzeme kullanımından tasarıma, kullanıma ve kullanım ömrünün sonuna kadar bir ürünün imalatında yer alan tüm süreçler üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olması beklenmektedir.
Bu hedef doğrultusunda, ürün değer zincirine ilişkin verileri toplayan bir dijital ürün pasaportu oluşturmayı planlayan girişim, bu sistemi pazardaki tüm ürünlere entegre ederek, pazardaki bilgi akışını hızlandırmayı hedefliyor. Üreticilerden tüketicilere, hükümetlerden çeşitli paydaşlara. Amaç, tedarik zincirindeki kullanıcıların ürünü yeniden kullanabilmesi veya bir atık bertaraf tesisinde doğru şekilde atabilmesi için her bir ürünün özellikleri hakkında en önemli bilgileri belirlemek ve sunmaktır.
