Önleyici Bakım

Teknolojik gelişmelerin hayatın her alanında kendini göstermesi ile birlikte, dijitalleşme uygulamaları da oldukça önemli bir yere sahip olmuştur. Bu uygulamalar ile birlikte fabrikalar başta olmak üzere büyük çaptaki birçok tesis, önemi inkar edilemez avantajları elde etme fırsatına sahip olmuştur. Özellikle maliyetlerin düşürülmesi, çalışma kapasitesinin artırılması, zaman tasarrufunun sağlanması, tesislerin güvenli hale getirilmesi ve çevrenin korunması gibi sayısız yararı bulunan bu uygulamaların kullanılabilmesi içinse belirli cihazlar ve programlardan yardım alınmaktadır. Bu uygulamaların başında ise önleyici bakım uygulamaları gelmektedir.

Yeryüzünde kullanılan tüm makine ve ekipmanların arıza yaşaması beklenen bir durumdur. Aynı zamanda bu arızaların tamamen engellenmesi ve ortadan kaldırılması gibi beklentiler, gerçeklik dışı olarak kabul edilmektedir. Fakat doğru bakım yöntemlerinin kullanılması sayesinde arızaların meydana gelmeden öncesinde tespit edilmesi mümkün bir hale gelmektedir. Bunun içinse önleyici bakım uygulamalarına başvurulmaktadır. Böylece başarı hedeflerine daha kısa sürede ve etkili şekilde ulaşmak mümkün olmaktadır.

Önleyici Bakım Nedir?

Makineler ve diğer ekipmanlara arıza göstermeden öncesinde düzenli olarak bakım yapma işlemleri, önleyici bakım olarak adlandırılmaktadır. Periyodik şekilde gerçekleştirilen bu işlemler sayesinde iş planlarının aksatılmaması, vakit kayıplarının yaşanmaması ve maddi kayıpların önlenebilmesi gibi çok sayıda avantaj sağlanabilmektedir. Özellikle onarım sürecinde yaşanan gecikmeler nedeniyle iş görmezlik süresinin oluşmaması açısından büyük bir önem taşımaktadır.

Önleyici bakım uygulamaları, cihaz performanslarının artırılmasının yanı sıra iş güvenliğinin sağlanması açısından da büyük bir önem taşımaktadır. Bu sayede firma itibarının artırılması ve personel memnuniyetinin sağlanması gibi avantajlar da sağlanmaktadır. Bunun için parça değişimleri, onarımlar, yağ değişimleri, temizlik işlemleri ve gerekli ayarlamaların yapılması gibi aşamalar uygun şekilde yerine getirilmelidir. Ayrıca zamana ve kullanımı dayalı önleyici bakım uygulamaları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Önleyici Bakım Nasıl Yapılır?

Önleyici bakım uygulamaları, kullanılan sistemlere ve hizmet verilen sektörlere bağlı şekilde gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle farklı prosedürler ve aşamalarla karşılaşılması mümkündür. Ancak genel olarak her durumda uygulanan adımların kısaca şu şekilde sıralanması mümkündür:

• Bakım çalışmalarında rol alacak kişiler, ayrılacak olan bütçe, kullanılacak yöntemler ve uygulanacak işlemler gibi adımların kararlaştırıldığı planlama aşaması,
• Tesiste kullanılan ekipman envanterlerinin hazırlanması, ekipmana ait tüm verilerin kayıt altına alınması, mevcut durumun belgelenmesi ve öncelik sıralamasının yapılması gibi aşamalardan meydana gelen varlık envanterlerinin hazırlanması,
• Bakımların ne sıklıkla yapılacağı, zamanlama senaryolarının oluşturulması, kontrol listelerinin hazırlanması ve kaynakların listelenmesi gibi aşamalardan oluşan prosedür yaratma sürecinin gerçekleştirilmesi,
• Bakım işlemlerini uygulayabilmek adına gerekli olan zaman, personel, enerji, yapılması gereken işlemler, kesinti süresi, öncelik listeleri, döngüler ve vade gibi detaylara uygun olacak şekilde planların yapılması,
• Bakım uygulamaları sırasında görev alacak olan personellerin program kullanımı ve diğer aşamalar hakkında yeterli bilgi sahibi olması için eğitimlerin düzenlenmesi,
• Yapılan bakım çalışmaları sırasında edinilen verilerin analiz edilmesi,
• Daha etkili bakım çalışmalarının yapılabilmesi için gerekli adımların belirlenmesi ve ayarlamaların yapılması,
• En yüksek verimin sağlanabilmesi adına ihtiyaç duyulan tüm geliştirmelerin planlanması ve uygulamaya geçirilmesidir.

Önleyici bakım uygulamalarının doğru şekilde yapılması ile birlikte işletmelerin başarı hedeflerine ulaşma şansları büyük oranda yükseliş göstermektedir. Bu nedenle tüm adımların profesyonel şekilde planlanması ve gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Önleyici Bakım Avantajları Nelerdir?

Yaşanacak sorunlara engel olmak için planlanan önleyici bakım  bakım uygulamaları, işletmelere oldukça büyük faydalar sağlamaktadır. Özellikle maliyetlerin düşürülmesi ve kar marjının yükseltilmesi açısından önemli avantajlar sağlayan bu işlemler, periyodik şekilde gerçekleştirilmektedir. Önleyici bakım avantajlarının ise kısaca şu şekilde sıralanması mümkündür:

1. Firmada kullanılan tüm ekipmanların kullanım ömrünün uzatılması,
2. Firmada hazırlanan iş planlamalarının en karlı ve verimli şekilde tamamlanması,
3. Ekipmanlarda oluşan planlanmamış arıza sürelerinin en az seviyeye indirgenmesi,
4. Gereksiz hallerde yapılan bakım ve denetim sayılarının en aza düşürülmesi,
5. Sistemlerde meydana gelen sızıntılar ya da diğer arızalar nedeniyle yaşanması muhtemel olan risklerin minimum seviyeye indirgenmesi,
6. Günlük iş planlamaları dahilinde en düşük hata seviyesine ulaşılması,
7. Ekipmanların geliştirilmesi sonucunda daha güvenilir hale getirilmesi,
8. Cihazlarda görülen metal yorgunluğu sorununun önlenebilmesi,
9. Beklenmeyen arızalar nedeniyle hızlı müdahaleler ya da yüksek maliyetli onarım işlemleri gibi gerekliliklerin ortadan kaldırılması,
10. Sistemlerde oluşan beklenmedik arızalar sebebiyle görülen yaralanma ve kaza vakalarının azaltılması,
11. Varlıklar üzerinde görülen arızaların minimum seviyeye düşürülmesi,
12. Beklenmeyen duruş sürelerinin azaltılması,
13. Emniyet ve güvenlik önlemlerinin alınması sayesinde daha güvenilir bir çalışma ortamının sağlanması,
14. Sistem üretkenlik sürelerinin maksimum düzeye çıkarılmasıdır.

Önleyici bakım uygulamaları ile henüz oluşmamış arıza risklerinin önlenmesi ve arızalar büyümeden önce daha düşük maliyetlerle müdahale edilmesi gibi avantajlar elde edilebilmektedir. Aynı zamanda onarım ve parça temini gibi süreçler için ayrılan süreler karşısında da tasarruf sağlanması mümkün olmaktadır.

Endüstriyel Önleyici Bakımın Temelleri

Endüstriyel önleyici bakım uygulamaları, Endüstri 4.0 ile oldukça verimli hale gelmiş olup, endüstriyel otomasyon çalışmalarında olmazsa olmazlar arasında yer almaktadır. 4 temel prensipten meydana gelmektedir. Bu prensiplerin ise kısaca aşağıdaki şekilde açıklanması mümkündür:

• Denetim İşlemleri: Tesislerde yapılan denetim işlemleri, tüm ekipmanların güvenli bir şekilde kullanılmasını mümkün kılmaktadır. Bu sayede iş kazalarının önlenmesi, mülkiyetlerin korunması ve diğer sorumlulukların yerine getirilebilmesi gibi faydalar sağlanabilmektedir.
• Tespit Süreçleri: Ekipmanlarda görülmesi muhtemel olan arızaların önlenebilmesi ya da ilerlemeden öncesinde tespit edilebilmesi, özellikle zaman ve maliyet tasarrufunun sağlanabilmesi açısından büyük bir önem taşımaktadır. Bu nedenle birçok firma sahibi, önleyici bakımlar uygulamalarını tercih etmektedir.
• Onarım İşlemleri: Önleyici bakım çalışmaları ile tespit edilen arıza riskleri karşısında gerekli önlemlerin alınması büyük bir önem taşımaktadır. Yoksa arızanın ilerlemesi ve beklenmeyen duruşlara neden olması kaçınılmaz olacaktır. Bu nedenle onarımların vakit kaybetmeden hayata geçirilmesi gerekmektedir. Böylece iş stresinin azaltılması ve personel motivasyonun sağlanması gibi faydalar da sağlanabilmektedir.
• Önleme Uygulamaları: Önleyici bakım uygulamaları, proaktif bir yaklaşımın benimsenmesini gerektirmektedir. Böylece ekipmanların takip edilmesi ve sorunların meydana gelmeden öncesinde engellenmesi mümkün olmaktadır. Bu nedenle tespit edilen sorunların kaynakları ve nedenlerinin araştırılması büyük bir önem taşımaktadır. Aksi halde arızaların önlenmesi için gereken iyileştirme çalışmalarının yapılması mümkün olmayacaktır. Bu uygulama dahilinde denetim ve bakım raporlarının analiz edilmesi gerekmektedir.

Önleyici bakım uygulamalarının doğru ve etkili şekilde sürdürülmesi, işletmelerin çok sayıda ve farklı kulvarlarda önemli avantajlar elde etmesine imkan tanımaktadır. Bu nedenle her sektör için en önemli hususların başında yer almaktadır.

Önleyici Bakım Amaçları

Bu uygulamanın temel amacı, sistem performansının artırılması ve kullanım ömrünün uzatılabilmesidir. Bu amaçla tüm sistemler ve ekipmanlar, periyodik bir şekilde bakım işlemlerinden geçirilmektedir. Yapılan periyodik bakımlar, sistemlerin etkin şekilde çalışmayı sürdürebilmeleri için gerekli olan takviye ve onarımların yapılmasına imkan tanımaktadır. Bu sayede oluşması muhtemel olan arızaların önlenmesi mümkün hale gelmektedir.

Önleyici bakım işlemleri, arızaya neden olabilecek sorunların erken dönemlerde tespit edilmesinde önemli bir araçtır. Bu sayede sorunların daha kısa sürede ve daha düşük maliyetlerle giderilmesi mümkün hale gelmektedir. Böylece arıza oluşmadan öncesinde önlem alınabilmesi mümkün olmaktadır.

Onleyici Bakım Faaliyetleri

Önleyici bakım faaliyetleri, kullanılan sistemlere ve hizmet sektörüne bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Ancak genel faaliyet adımlarının şu şekilde sıralanması mümkündür:

• Cihaz parçalarının tozdan, kirden ve atıklardan arındırılması için temizlik işlemlerinin yapılması,
• Metal yorgunluğunun önlenebilmesi için yağ değişim işlemlerinin yapılması,
• Hızlı aşınan parçaların daha önceden temin edilmiş olan yedek parçalarla değiştirilmesi,
• Gevşeyen parçaların sıkılaştırılması,
• Eksik aksamların tamamlanması,
• Sızıntı sorunlarının önlenmesi için yalıtım çalışmalarının yapılması,
• Arızaya neden olabilecek sorunların tespit edilmesi ve onarılması,
• Görülen sorunlar karşısında alınması gereken önlemlerin planlanması ve hayata geçirilmesidir.

Sistemlerin etkili şekilde çalışabilmesi için en önemli hususlardan biri de personel kullanımıdır. Bu nedenle tüm personellerin gerekli ve yeterli eğitimleri almış olmaları büyük bir önem taşımaktadır.

Önleyici Bakım Planı Örnekleri

Önleyici bakım planları, birçok farklı faktöre bağlı olarak değişiklik göstermektedir. İşletmenin ölçeği, hizmet alanı, kapasitesi ve kullandığı sistemler gibi detaylar bu faktörlere örnek olarak gösterilebilmektedir. Ancak önleyici bakım planı örnekleri arasında yer alması gereken 5 temel unsur bulunmaktadır. Bu unsurların ise kısaca şu şekilde sıralanması mümkündür:

• Cihaz bakımlarının yapılacağı tarih ve uygulama adımları,
• Tespit edilen arızalı emniyet sistemleri,
• Isı ve vibrasyon ölçümü gibi kestirimci bakım uygulamalarının detayları,
• Risk analizleri sonucunda belirlenen onarım öncelikleri,
• Fiziksel kanıtlar sonucunda elde edilen durum analizleridir.

Önleyici bakım planlarının oluşturulabilmesi için geçmişe dönük verilerin de incelenmesi gerekmektedir. Bu sayede en etkili planın oluşturulması mümkün olacaktır.

Önleyici Bakım Formu

Ônleyici bakım formu, yapılan tüm işlemler ve detaylarının yer aldığı belgelere verilen addır. Bu formlar üzerinden bakım tarihi, yapılan işlemler, görev alan personeller ve diğer notlara ulaşmak mümkündür. Bu nedenle formların kaydedilmesi ve güvenli şekilde saklanması büyük bir önem taşımaktadır. Böylece geriye dönük işlemlerin analiz edilmesi ve gerekli iyileştirmelerin yapılması mümkün hale gelmektedir.