Günümüzde iş süreçlerini etkili bir şekilde yönetmek ve rekabet avantajını sürdürebilmek, iş dünyasında başarıya ulaşmanın anahtarı olmaktadır. İş süreçlerinin yönetiminde kritik bir rol oynayan faktörlerden biri de Cycle Time (Çevrim Süresi) olarak adlandırılmaktadır.
Çevrim süresi, bir sürecin başlangıcından sonuna kadar geçen zamanı ölçen bir kavram olarak, organizasyonların verimliliğini artırmak, müşteri memnuniyetini güçlendirmek ve maliyetleri minimize etmek için hayati bir öneme sahiptir. Özellikle üretim tesislerinde bu süreyi aşağıya indirmek için bir çok çalışmalar yapılmaktadır.
Çevrim Süresi (Cycle Time) Nedir?
Çevrim süresi (Cycle Time) nedir? Sorusuna yanıt olarak; Çevrim süresi, bir iş sürecinin veya görevin başladığı anından tamamlandığı anına kadar geçen süreyi ifade etmektedir. Özellikle bu süre, bir ürünün tasarımından üretilmesine, bir hizmetin başlatılmasından tamamlanmasına kadar çeşitli iş süreçlerini kapsamaktadır.
Başka bir tabirle cycle time, bir prosesin üreteceği ürünü tamamlama sıklığıdır. Yani bir ürünün başlangıç noktasından yeni bir ürünün tekrar aynı noktada işlem görmek için gelmesine kadar geçen süredir. Çevrim süresi kısa ise iş istasyonu veya üretim hattı daha verimli olmaktadır.
Takt Time ile Çevrim Süresi Arasındaki Fark
Takt zamanı ve çevrim süresi, üretim ve hizmet sektörlerinde kullanılan iki önemli zaman ölçütüdür. Her iki zaman da bir ürün veya hizmetin üretimi için geçen süreyi ölçmektedir. Ancak aralarında bazı önemli farklılıklar bulunmaktadır.
Takt time ve çevrim süresi arasındaki temel fark, takt zamanının ideal bir hızı temsil etmesi, çevrim süresinin ise gerçek bir hızı temsil etmesidir. Takt time üretim sürecinin müşteri talebini karşılayabilmesi için gereken hızı belirlemek için kullanılmaktadır.
Çevrim süresi ise üretim sürecinin verimliliğini değerlendirmek için kullanılmaktadır. Takt time ve çevrim süresi arasındaki ilişki aşağıdaki şekildedir.
- Takt time ≤ Çevrim süresi ise üretim süreci müşteri talebini karşılayabilir.
- Takt time > Çevrim süresi ise üretim süreci müşteri talebini karşılayamaz.
Çevrim Süresi Formülü
Bir ürünün veya hizmetin üretimi için geçen süreyi ölçen bir zaman ölçütü olan cycle time, işleme süresi, hazırlık süresi, yükleme ve boşaltma süresi gibi süreleri içerirken, bir formüle sahiptir ve bu formül üzerinden çevrim süresi hesaplanabilmektedir. Çevrim süresi formülü;
Çevrim Süresi = Toplam Süre / Ürün Sayısı
Formülde toplam süre, üretim sürecinin tüm aşamalarında geçen süreyi ifade ederken, ürün sayısı ise üretim sırasında üretilen ürün sayısını ifade etmektedir.
Çevrim Süresi Hesaplama
Cycle time formülü doğrultusunda çevrim süresi hesaplama için takip edilmesi gereken adımlar ise şöyledir.
- Üretim sürecinin tüm aşamalarında geçen süreyi belirlemek.
- Üretim sırasında üretilen ürün sayısını belirlemek.
- Toplam süreyi ürün sayısına bölmek.
Örneğin bir ürünün işleme süresi 60 saniye, hazırlık süresi 10 saniye ve yükleme ve boşaltma süresi 5 saniye ise çevrim süresi şu şekilde hesaplanmaktadır.
- Toplam Süre = 60 saniye + 10 saniye + 5 saniye = 75 saniye
- Ürün Sayısı = 1
- Çevrim Süresi = 75 saniye / 1 ürün = 75 saniye
Bu durumda bir ürünün üretimi için 75 saniye geçmesi gerektiği anlamına gelmektedir.
Üretim Yönetimi Çevrim Süresi Hesaplama
Üretim yönetiminde çevrim süresi, bir ürünün veya hizmetin tamamlanması için gereken toplam süreyi ifade etmektedir. Süre üretim sürecinin tüm aşamalarını içermektedir. Yani hammaddenin alınmasından, son ürünün müşteriye teslim edilmesine kadar olan tüm süreçler çevrim süresine dahil olmaktadır.
Çevrim süresi, üretim verimliliğini ve etkinliğini değerlendirmek için önemli bir ölçüdür. Düşük çevrim süreleri daha verimli ve daha rekabetçi bir üretim süreci anlamına gelmektedir. Üretim yönetimi çevrim süresi hesaplama şu adımlarla yapılmaktadır.
- Çevrim Süresi = Toplam Üretim Süresi / Ürün Miktarı
Örneğin bir fabrika günde 8 saat çalışarak her saat 100 adet ürün üretiyorsa, toplam üretim süresi 8 saat x 100 adet/saat = 800 adet olmaktadır. Bu durumda çevrim süresi 800 adet / 100 adet = 8 adet/saat olacaktır.
Çevrim süresini azaltmak için sizde akıllı fabrika uygulamaları ile insansız fabrika otomasyonu kullanmaya başlayabilirsiniz. Karanlık fabrika ile üretiminiz 7/24 devam eder. Bu sayede rakipleriniz günlük 8 saat üretim yaparken siz 24 saat üretim yapabilme kapasitesine ulaşmış olursunuz.
Plastik Enjeksiyon Çevrim Süresi Hesaplama
Plastik enjeksiyon cycle time, bir plastik enjeksiyon kalıbında bir parçayı üretmek için gereken toplam süredir. Çevrim süresi aşağıdaki dört ana faktörden etkilenmektedir.
- Kapak kapanma süresi
- Plastiğin kalıba enjekte edilme süresi
- Soğuma süresi
- Kapak açılma süresi
Çevrim süresini hesaplamak için aşağıdaki formül kullanılabilmektedir.
Çevrim süresi = Kapak kapanma süresi + Plastik enjekte etme süresi + Soğuma süresi + Kapak açılma süresi
Örneğin 15 saniyelik bir kapak kapanma süresi, 30 saniyelik bir plastik enjekte etme süresi, 60 saniyelik bir soğuma süresi ve 10 saniyelik bir kapak açılma süresi olan bir parça için çevrim süresi; Çevrim süresi = 15 s + 30 s + 60 s + 10 s formülü ile 115 saniye olarak belirlenebilmektedir.
Bantlama Makinası Çevrim Süresi
Bantlama makinelerinde metal levha veya profil, bir bant üzerinde hareket ettirilmekte ve bir veya daha fazla bıçak, metali keserek veya tıraşlayarak inceltmektedir. Bu makinelerde cycle süresi, bir metal levha veya profilin makineden geçme süresidir.
Koli veya kenar bantlama makinelerinde cycle time hesaplamak için aşağıdaki formül kullanılmaktadır.
Çevrim süresi (s) = (Metal kalınlığı (mm) / Bıçak kalınlığı (mm)) * (1 / Bıçak hızı (mm/s))
Örneğin 1 mm kalınlığında bir metal levha, 0,5 mm kalınlığında bıçaklar ile 50 mm/s hızında işleniyorsa çevrim süresi aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.
Çevrim süresi (s) = (1 mm / 0,5 mm) * (1 / 50 mm/s) = 0,2 s
Bu durumda da metal levha makineden 0,2 saniyede geçmektedir.
Birden Fazla Çeşit Üretiminde Çevrim Süresi
Bir üretim tesisinde birden fazla çeşit ürün üretiliyorsa çevrim süreleri birbirinden farklı olabilmektedir. Özellikle bu durumda, üretim hattının verimliliğini artırmak için çevrim sürelerini dengelemek gerekmektedir.
Çevrim sürelerini dengelemek için uygulanabilecek yöntemler arasında aşağıdaki uygulamalar yapılmalıdır.
- Ürünleri çevrim sürelerine göre sıralamak
- Ürünlerin üretim sırasını değiştirmek
- Ekipmanların kapasitesini artırmak
Enjeksiyon Çevrim Süresi Formülü
Enjeksiyon makinelerinde cycle time bir plastik parçanın üretilmesi için geçen süredir. Plastik malzemenin türü ve özellikleri, kalıbın şekli ve boyutları, makinenin kapasitesi gibi durumlara bağlı olarak bu süre değişiklik gösterebilmektedir. Fabrikalarda durum izleme için oldukça ideal bir formüldür.
Enjeksiyon çevrim süresi formülü şöyledir.
Çevrim süresi (s) = (Hazırlık süresi (s) + Erime süresi (s) + Basma süresi (s) + Soğuma süresi (s))
Örneğin bir enjeksiyon makinesinde, hazırlık süresi 10 saniye, eritme süresi 20 saniye, basma süresi 30 saniye ve soğuma süresi 40 saniye ise çevrim süresi 100 saniye olmakta ve bir plastik parça üretimi için 100 saniye gerekmektedir.
Freze Makina Çevrim Time
Freze makinasının çevrim süresi, işlenen malzeme, takım değişimi, hız ve kesici uç kullanımı gibi faktörlere bağlı olmaktadır. İş parçasının farklı yüzeylerinin işlenme sürelerinin dikkate alınması gerekmektedir.
Freze makina çevrim süresi formülü aşağıdaki gibidir:
Çevrim süresi (s) = (Hazırlık süresi (s) + İşleme süresi (s))
Montaj Hattı Dengeleme Çevrim Süresi Hesaplama
Montaj hatlarında birden fazla parçanın bir araya getirilmesi ile bir ürün üretilmektedir. Özellikle bu hatlarda parçaların montaj sürelerinin birbirine eşit olması istenmektedir. Böylece hattaki bekleme süreleri azalmakta ve üretim verimliliği artmaktadır.
Montaj hattında çevrim süresini dengelemek için aşağıdaki yöntemler kullanılabilmektedir.
- Parçaların montaj sırasını değiştirmek
- Parçaların montaj işlemlerini birleştirmek
- Ekipmanların kapasitesini artırmak
Montaj hattında çevrim süresini hesaplamak için aşağıdaki formül kullanılmaktadır.
Çevrim süresi (s) = (En uzun montaj süresi (s) / Hattaki parça sayısı)
Otomotiv Montaj Hattındaki Cycle time
Bir otomobil montaj hattında otomobilin bir istasyondan diğerine geçmesi için gereken süre 25 saniyedir. Günde 8 saat boyunca 100 adet otomobil üretilmektedir. Örnek olarak verilen bu durumda hattın toplam üretim kapasitesi altta belirttiğimiz gibi hesaplanmaktadır.
- Üretim kapasitesi (adet/gün) = Hat hızı (adet/saniye) * Çalışma süresi (saniye/gün)
- Üretim kapasitesi (adet/gün) = 1 / 25 saniye * 8 saat * 60 dakika * 60 saniye
- Üretim kapasitesi (adet/gün) = 120 adet/gün
Planya ve Kalınlık Makinası Çevrim Süresi
Bir planya ve kalınlık makinesinde 100 mm kalınlığında bir metal levha 5 mm kalınlığında işleniyorsa bu işlem için gereken süre 15 saniyedir. Bu durumda planya ve kalınlık makinası çevrim süresi şu şekilde hesaplanmaktadır.
- İşleme hızı (mm/saniye) = İşlenmiş parça kalınlığı (mm) / İşleme süresi (saniye)
- İşleme hızı (mm/saniye) = 5 mm / 15 saniye
- İşleme hızı (mm/saniye) = 0,33 mm/saniye
Plc Cycle Time
PLC’ler, endüstriyel kontrol sistemlerinde kullanılan dijital kontrolörlerdir. Sensörlerden gelen verileri yorumlayarak ve aktüatörlere sinyaller göndererek makinelerin çalışmasını kontrol etmektedir. PLC çevrim süresi, bir komutun işlenerek bir çıktı üretilmesi için geçen süredir.
PLC’lerde çevrim süresi genellikle 1-10 mikrosaniye arasındadır. Ancak bazı PLC’lerde bu süre daha da kısa veya daha uzun olabilmektedir.
